Þetta hefur leitt til þess að umhverfisráðherra hyggst gera enn eina tilraunina af hálfu ríkisstjórnarinnar til að koma í veg fyrir að Magma geti fjárfest í íslensku atvinnulífi. Það er ekki nóg með að fjárfestirinn hafi þurft að mæta á fundi hjá ráðherrum út af málinu, sæta alls konar tortryggni í fjölmiðlum og að málið hafi verið sent tvívegis í gegnum „nefnd um erlenda fjárfestingu“ svona til þess að athuga hvort það væri ekki eitthvað formskilyrði sem hægt væri að hanka viðkomandi á, heldur á nú að gera enn eina atlöguna. Þannig hefur umhverfisráðherra boðað í tilefni þessara frétta frumvarp á þingi til að koma í veg fyrir að af fjárfestingunni geti orðið.
Magma Energy er kanadískt fyrirtæki sem sérhæfir sig í jarðvarmaorku. Eigandinn, Ross Beaty, hefur líst yfir áhuga á að fjárfesta hér á landi og þar með koma með erlent fjármagn inn í landið með því að kaupa hlut í HS Orku. Erlend fjárfesting er jákvæð fyrir landið, sérstaklega um þessar mundir þegar aðgengi okkar að lánsfjármörkuðum er nánast ekkert. Stefnan varðandi erlenda fjárfestingu hér á landi ætti að vera sú að við reyndum að laða erlenda fjárfesta til landsins og að því gefnu að þeir uppfylltu almenn skilyrði þá ættu slíkar fjárfestingar að ganga hratt í gegn. Þetta ætti að vera stefnan og í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er meira að segja tekið fram að vinna skuli í þessum anda. Þar segir m.a. í kaflanum um stöðugleika að til þess þurfi að:
• Stuðla að beinum erlendum fjárfestingum.
Ennfremur segir í stjórnarsáttmálanum:
Ríkisstjórnin vill efla græna atvinnustarfsemi, þar með talin verkefni þar sem hrein endurnýjanleg orka er nýtt á sjálfbæran hátt til verðmæta- og atvinnusköpunar. Lögð verði áhersla á að kortleggja sóknarfæri Íslands í umhverfisvænum iðnaði og ýta undir fjárfestingar með tímabundnum ívilnunum og hagstæðu orkuverði.
Þrátt fyrir þessi fögru orð hefur ríkisstjórnin og þá sérstaklega Vinstri grænir lagt sig fram um að vinna gegn þessum markmiðum. Ísland býr við forneskjulega löggjöf á þessu sviði – lög frá árinu 1991 um erlenda fjárfestingu sem ganga í stuttu máli út á að erlend fjárfesting sé bönnuð á veigamiklum sviðum, t.d. í sjávarútvegi, flugsamgögnum og orkuiðnaði. Til marks um hugsunina í lögunum kemur þar fram að tilkynna þurfi ráðherra um allar erlendar fjárfestingar. Með EES-samningnum neyddist Ísland til að breyta þessum lögum þannig að aðilar af EES-svæðinu mættu fjárfesta hér á landi, t.d. í orkugeiranum. Það þýðir að einstaklingar og lögaðilar í 27 aðildarríkjum ESB auk Noregs og Lichtenstein – alls um 500 milljón manna svæði hafa heimild til að fjárfesta hér á landi.
Í anda hinnar gömlu hugsunar þá eru fjárfestingar annars staðar frá hins vegar enn bannaðar. Við höfum s.s. sett bann við því að aðrir en 330 þúsund Íslendingar fjárfestu í orkugeiranum á Íslandi. Við gerðum undanþágu fyrir um það bil 500 milljón manns eftir að EES-samningurinn gekk í gildi.
Aðrir hlutar heimsins falla hins vegar enn undir þetta gamla bann, þannig að fyrirtæki frá t.d. Bandaríkjunum og Kanada mega ekki fjárfesta á Íslandi. Þar stendur hnífurinn í kúnni í tilfelli Magma. Vegna forneskjulegra reglna sem standast enga heilbrigða skoðun (af hverju ættum við t.d. að banna kanadísku fyrirtæki að fjárfesta en leyfa fyrirtæki frá Rúmeníu að gera það?), er eina leiðin til þess að af fjárfestingunni geti orðið að stofna dótturfélag á EES-svæðinu og Magma ákvað að gera það í Svíþjóð, sem verður nú seint talin vera einhvers konar aflandssvæði þegar kemur að eignarhaldi fyrirtækja. Það þarf vitaskuld að uppfylla ákveðin skilyrði, s.s. um hlutafé, stjórn og svo framvegis en það er ekki skilyrði að hafa opna skrifstofu í Gautaborg, halda úti starfsmanni eða eitthvað í þeim dúr eins og umhverfisráðherra býsnast yfir. Það væri þó sjálfsagt lítið mál ef það breytti einhverju og vel mætti hugsa sér að ráða huggulega miðaldra sænska dömu til að svara í símann fyrir Magma í Svíþjóð, til þess að það væri nú einhver starfsemi í gangi. Flestir sjá þó hve fáránlegt þetta er.
Ráðherrar Vinstri grænna kættust sjálfsagt við þetta þar sem nú væri hægt að tefja málið enn frekar – leggja fram fram frumvarp á þingi um að stoppa þetta og koma í veg fyrir þetta stórvafasama erlenda eignarhald. Að öðru leyti er ríkisstjórnin að sjálfsögðu mjög hrifin af því að fá erlenda fjárfestingu til landsins…
Eitt getur þó umhverfisráðherra huggað sig við. Með þessu áframhaldi fer svona leiðindamálum varðandi erlenda fjárfestingu væntanlega að fækka með tilheyrandi minni álagi fyrir stjórnkerfið í tilraunum sínum til að koma í veg fyrir erlenda fjárfestingu. Fjárfestarnir hætta einfaldlega að koma.
